Hebben honden schuldgevoel?

Honden lijken soms enorm schuldbewust te kijken - zeker als ze kattekwaad hebben uitgehaald. Op internet zie je vaak grappige filmpjes van honden die schuldig kijken als ze iets stouts hebben gedaan. Maar hebben honden ook echt bewust schuldgevoel? En wat moet je wel en absoluut niet doen als je hond schuldig kijkt?

Honden hebben net als mensen emoties. Ze kunnen blij, boos bang of verdrietig zijn. Je kunt die emoties ook herkennen aan de lichaamstaal van de hond. Een boze hond kan zijn tanden laten zien. Een blije hond kan kwispelen. Een angstige hond kan zijn oogwit laten zien en gapen. Emoties zijn automatische reacties: het is een soort instinct.

Hebben honden ook een gevoel van goed en kwaad? Nee, dat niet. Wij mensen zijn ons erg bewust van moreel gedrag. We vinden het belangrijk dat we ons goed en vriendelijk gedragen, dat we respect hebben voor anderen, dat we niet stelen, niet schelden enzovoorts. Honden hebben dit systeem van normen en waarden niet. 

Honden varen meer op instinct. Als zij bijvoorbeeld iets kapot maken, dan zijn ze zich niet bewust dat ze iets 'verkeerds' doen. Natuurlijk, een hond kan bepaald gedrag worden aan- of afgeleerd. Echter volgen ze dan simpelweg commando's op waar ze voor worden beloond. Een hond maakt geen morele keuzes. Simpel gezegd: als een hond iets sloopt doet hij dat niet om stout te zijn, daar is hij helemaal niet mee bezig. Een hond volgt zijn instinct.

Schuldgevoel of angst?

Maar honden zijn wel enorm gevoelig. Honden reageren dan ook vaak op veranderingen in ons menselijke gedrag. Zijn lichaamstaal kan dan in menselijke ogen er 'schuldig' uitzien.

Stel je deze situatie voor: Een hond heeft in huis geplast. Je komt thuis, je ziet dat en je wordt boos op de hond. Je stem gaat omlaag en zegt: 'Wat heb jij nu weer gedaan! Waarom heb je dat kapot gemaakt?'. Een hond is gevoelig voor jouw lichaamshouding, verandering in intonatie en hoort aan jouw stem dat je niet blij bent. Maar hij weet niet waarom! Het sloopgedrag is uren eerder gebeurd en hij koppelt dat niet aan jouw boze bui. De hond is verward en vind het niet leuk dat zijn lieve baas boos is. Daarom laat hij stress-signalen zijn: zijn ogen draaien weg, oren gaan plat omlaag, de staart omlaag, misschien hijgen of gapen enzovoorts. Deze lichaamstaal kunnen wij interpreteren als schuldig kijken maar in werkelijkheid is de hond angstig of gestrest. 

De volgende keer dat de hond per ongeluk wéér in huis plast, dan kan een hond al bang zijn dat je boos wordt. Niet omdat hij begrijpt dat hij iets fouts heeft gedaan maar omdat hij de plas in huis koppelt aan de boze bui van de baas. Hij is bang en gaat zich misschien al verstoppen, trillen, in een hoekje zitten etc. Dit is geen schuldgevoel, dit is angst voor iets dat hij niet goed begrijpt.

Wat moet je doen als een hond 'stout' is geweest?

Allereerst moet je een hond nooit straffen. Zoals gezegd hebben honden geen normen en waarden en begrijpen zij niet als zij stout zijn geweest. Wel kun je ongewenst gedrag corrigeren, mits je dit op precies hetzelfde moment doet als het gedrag. Bijvoorbeeld: een hond kauwt op een schoen. Als je dat ziet, grijp je in: je zegt 'nee', haalt de schoen weg en geef je hond er iets voor in de plaats waar hij wel op gaat knagen, en je beloont hem 'braaf'. 

Is het ongewenste gedrag al voorbij, dan kun je dit gedrag niet meer corrigeren. Een hond heeft geen taalsysteem zoals wij en we kunnen daarom een hond niet iets laten inzien over wat er in het verleden is gebeurd. In plaats daarvan is het belangrijk om te achterhalen waaróm de hond het ongewenst gedrag heeft vertoond.

Veel sloopgedrag komt voort uit stress, verveling, frustratie. Ga eens na: waarom kan mijn hond zich onprettig voelen? Als een hond te weinig aandacht, stimulans en uitdaging krijgt dan ligt verveling op de loer. Sloopgedrag is voor een hond een manier om zijn stress te ontladen. Zorg dat je hond voldoende aandacht en uitdaging krijgt. Zit je hond overdag onverhoopt toch lang alleen? Schakel dan een lieve hondenoppas van Pawshake in die je hond overdag lekkker komt uitlaten.

Poept of plast jouw hond in huis? Ga eens na hoe dat komt. Check allereerst of je hond vaak genoeg naar buiten kan om zijn behoefte te doen. Lees meer: Hoe vaak moet een hond worden uitgelaten? 

Misschien is er een medische oorzaak dat je hond in huis plast. Raadpleeg bij twijfel de dierenarts. Maar word nooit boos op je hond! Een hond poept of plast nooit voor zijn plezier in huis. Honden willen hun eigen nest absoluut niet vervuilen, veel honden plassen en poepen zelfs niet graag in hun eigen tuin. Geef de hond dus voldoende gelegenheid om lekker buiten te wandelen. 

Wanneer een hond geen angst meer hoeft te hebben voor zijn baas kan de band tussen hond en de men enorm sterk worden. Wanneer je de lichaamstaal niet met een menselijke bril maar vanuit de hond leert 'lezen', kun je een band opbouwen met je hond die gebaseerd is op vertrouwen en vriendschap. En daar zullen jullie allebei nog lang plezier van hebben!